HRISELNA LAM:
*MIZO DAMDAWI :*
*CHINGAL:* Chingal hi dal deuh hlekin tui nen an pawlh a, chu chu pumna damdawiah an hmang thin.
*BAWKBAWN RAWH:* Bawkbawn rawh hmin hi khawsikpui (typhoid) damdawiah an lo hmang thin.
*MAIPAWL:* Maipawl hel tui sawr hi tuihri (kawthalo) damdawiah an lo hmang thin.
*LAKHUIHTHEI:* Lakhuihthei hi irhfiak damdawi tha tak a ni.
*PUDINA:* Pudina rawt sawm a, a tui sawr hi pneumonia damdawi atan tha tak a ni.
*HMARCHA:* Hmarcha rah (phoro ni lo) a hring/a hmin hi khuai seh/zukah a tha.
*SAKUH SA:* Sakuh sa hi nu naupaiten an ei chuan nau chungah an thi ngai lo niin an sawi.
*UICHHUHLO CHI:* Uichhuhlo chi hi hrawkna/hrilawnah damdawi tha tak a ni.
*THINGFANGHMA HNAH:* Thingfanghma hnah chhum tui hi cancer/ulcer damdawi tha tak a ni.
*SERTAWK MU:* Sertawk mu hi thisen sang damdawi tha tak a ni.
*HLONUAR:* Hlonuar hnah ro hi vaihlo zial ang hian zial ila, zu ila, Ha na tan damdawi tha tak a ni.
*TAWKTE:* Tawkte hi awmvel-ah hnawih ila a damdawi tha tak a ni.
*CHAKAI:* Chakai hi thinlian/mitliam tan ei ila damdawi tha tak a ni.
*JAPANHLO:* Japanhlo hi pem tharah a tui sawr ila, hnawih ila, a pun ngai lo.
*CHHAWNTUAL PIL:* Chawntual pil chhum tui hi pum thalo tan in ila damdawi tha tak a ni.
*SARZUK ZUNG:* Sarzuk zung chhum tui hi hlumna damdawi tha tak a ni.
*LAKHUIHTHEI HNAH:* Lakhuihthei hnah chhum tui hi in ila zunkawng thalo damdawi tha tak a ni.
*MIZO AR TUI:* Mizo artui hel hi luvirna-ah hip ila damdawi tha tak a ni.
*GANJA (marijuana):* Ganja hnah densawm tui in hi in ila kawthaloah a tha hle.
*Asthma :* i) Balhla kungtuai a zung chawpa lak a, a kung chu meiah rawh uai a, sahsawm a, a tui sawr tur, chu chu Khawizù nen chawhpawlh in no½ in
ni khatah vawi 3 tal ei tur.
ii) Thingfanghma hnah ro leh Kawldài hnah daihlim a dah ro te, Tawtawràwt pàr hnah ro meizial anga zuk tein thawhah chhawk nan a tha a ni.
*Thawhah zual laia enkawl dan :* Hnungzang ruh bawk, nghawng bul atanga palina thlenga kutzungpui leh
kutzungchalin a bàwk laiah 1-2-3-4-5 thlenga hmeh thlak a, dinglam leh veilamah pali-na leh pathum-na zawn, zàngruh sìr tisaah kutzungpui leh kutzungchalin hmeh bawk tur a ni.
Chutiang hlir chuan 5 mins chhung tih hnuah 5 mins chawlh a tih leh thin tur a ni.
*Âwmvèl :* Samtawkte rah rawtsawm emaw ‘Awmvel’ thingkung leh khåm panga
bet thin tui sawr hnawih a tha hle a ni.
*Âr pûl :* Uihlo hnah chhum tui intir a tha hle a ni.
*BP sàng :* Kawldai hnah a chimtawk tui leiha darkar khat vel chhum hnuah 15ml in ni khatah vawi 3 in tur.
*BP hniam :* Sunhlu rah densawm a chaw tlem nen pawlh a, 'Dawi’ nena bilh tur a ni a. Ni 3 chhung emaw a thawh hunah no ½ in zing leh tlaiah in/ei tur a ni.
*Chuap :* Balhla kung densawm tui sawr a, no te deuhin ni khatah vawi 3/4 in tur. Ni 7 chhung ei tur.
*Chhûl láwng :* Tàtkawng pil densawm a, a chimtawk tuiin darkar 12 vel chiah tur a ni
a, chumi hnuah sawr a, thlitfim hnuah 15ml in ni khatah vawi 3 in tur. Ni 7 chhung ei tur a
ni.
Tin, Teak thing pil pawh hetiang bawka sawngbawl hian a hman theih tho a ni.
*Chingchip seh :* A sehtu chingchip chu tih hlum a, a pum chhunga tui awm chu hnawih mai tur a ni. (Ramhmul damdawi chu a ni chiah lo a, ka telhve tho a ni.)
*Ha nâ :* Khuangthli hnah chhum tui in leh a hnah tui sawr seh sawm leh a tui hmuam a, a na lai chiahtir mai tur a ni.
*Kal :* Perhpawng chaw (hnim chikhat) emaw Hnim thuamthum a kung leh a hnah densawm a, a chim tawka tuia chiah a sawr a, thlitfim hnuah in tur.
*«» Dose :* 15ml in ni khatah vawi 3 ei/in tur.
*Kal/Zunkawng :* Khamhlo hnah a chim tawk tuia darkar 1 vel chhum hnuah thlitfim a, no ½ atanga no 2 thlengin ni khatah vawi 3 in tur a ni.
*Khawihli :* Hnahchhah hnah hem uai a, bel mai tur a ni.
*Kaih :* Hnahchhah hnah emaw Mutih hnah tuisawr in a tha a ni.
*Lu nâ :* Purûn sen ràwt diak bekah leh kutphah chungah bel/dah a, mut vang vang mai tur a ni.
*Mit thîp/Mit thak :* Ngiau thing hnah thuai emaw densawm sawk sawk a, a chim tawk tuiin darkar 12 chiah a, thlitfìm hnuah mit sil nan hman mai tur a ni.
*Nau nei Hnute tui nei harte tan :* Thingfanghma hnah hnuailam thai ràn vak a, hem uaia hnute hmur tel loin hnute bu tuam tur a ni.
Tin, Changkha hnah rawtsawm a, bel a tha bawk, rei lote chhungin Hnute tui a awm nghal thei a ni.
*Pumpui :* i)Ngiau thinghnah densawm a, a kawi tawka tui leih a, darkar khat vel chiah hnuah sàwr a, thlitfím hnuah a thlum leh kha inpawlh tawkin Khawizù nen pawlh tur!
«» 15ml in ni khatah vawi 3 chawei hma in ei tur.
Tin, pumna thut ang chiah chuan glass no ½ in ei a tha bawk a ni.
ii) Chhawntual thing pil sahsawm a, chhum tui in tur, a tam thei ang ber in thin tur a ni.
iii) Thuamriat thing pil chhum tui in pawh a tha a. *Mahse, BP hniam tan chuan a tha lo.*
*Pile :* Hlonuar sen chi hnah rawtsawm no½ vel a dah a, bawnghnute a tihkhah a, chawhpawlh a, a tak nen chuan zing karah ni 7 chhung in ṭhin tur a ni.
«» Sekhupthur densawm tuiin pawh a tha a, *mahse, pumpui ulcer nei tan chuan a tha lem lo!*
*Ril :* Fartuah hnah densawm tuia darkar 1
vel chiah hnuah thlitfim tui in tur.
*«» Dose :* Glass no ½ in zing leh tlaiah in thin tur a ni.
*Ruh tliak :* Nothak hnahno artui hel pàwnvar (hawng) leh dawidim kutzungpui tiat vel rawt pawlh a, chu chu ruhtliak laiah puan pan deuha tuam hnan mai tur a ni.
*Vun THAK∶* Nimbu tuiah Purunsen zai phel chiah a, taksaah chulh/hnawih tur a ni.
Ringworm tan hlei hlei a țha e.
*RANNUNG SEH :*
*Rul chuk :* Rul chuktu tan bun a, tan bunna a hmuamhma lamin a chukna laiah chuktuah a hiptir tur.
Dawl kuang tan bun a
hiptir pawh a tha a, Vakep kung pil or a hnah tihsawm a, a chuknaah bel tur.
Tin, changel/Balhla kung tuisawr intir a tha.
*Tit leh Khawmualkaikuang in a seh che a nih chuan :*
1. Tit in a seh palh che a nih chuan, Thingfanghma rah a tui sawr chu a sehnaah hnawih ang che, a dam vat mai ang
2. Khawmualkaikuangin a seh palh che a nih chuan, lemmon (limbu) tui leh baihan (Ajinomoto) chawh pawlh la, a tui nen a sehnaah chuan hnawih ang che, minute-10 velah a tur a reh mai ang.
3. Purunsen pum-3 chu meiah rawh la, dengsawm vek la, a sehnaah chuan a tui sawr ang che. A tui i sawr sa purun sen pawh a sehna hmuamhmaah tuam hnan ang che!
*INHERH DAMDAWI:* Ârsa leh Thingfanghma, tui nei lova kan pawlh hi ei ila a ṭha.
*KHUAI SEH (ZÛK):* Khuai seh/zûkah hian Dawl hnâi emaw, Bal hnai emaw a ṭha hle.
*PEREK RAH:* Perek rah chuan, Chengkek hnah tui sawr ila a dam leh nghal mai thei a ni.
Chengkek hmuh mai tur a awm loh chuan Perek, a chhuntu kha Changêl kungah kheng lut ila a ṭha.
*PEMTHAR DAMDAWI:* Kan inti pem palh a nih chuan Tlangsam hnah tui sawr hnawih nghal vat tur a ni.
*TAKSAA HLING LUT:* Taksaah hling a lut a, khei chhuah a harsa a nih chuan, a hmuamhmaah Tiâr zik den sawm tuam hnan ila, a tuk lamah chuan a hling khei chhuah turin a rawn tawlh hnai mai ṭhin a ni.Cp
Comments
Post a Comment